ವ್ಯಾಕರಣಾಂಶಗಳು

ವ್ಯಾಕರಣಾಂಶಗಳು

ವರ್ಣಮಾಲೆ, ಕಾಗುಣಿತ , ಒತ್ತಕ್ಷರ

      ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿ ೪೯ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ

     ೩ ಪ್ರಕಾರಗಳು.

೧. ಸ್ವರಗಳು : ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಸ್ವರಗಳು

    ಎನ್ನುವರು. ಒಟ್ಟು ಸ್ವರಗಳು ೧೩ ಸ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ೩ ವಿಧಗಳು.

    ೧.  ಹ್ರಸ್ವಸ್ವರಗಳು: ಒಂದು ಮಾತ್ರಾಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ  

    ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಹ್ರಸ್ವಸ್ವರಗಳು ಎನ್ನುವರು.

    ಹ್ರಸ್ವಸ್ವರಾಕ್ಷರಗಳು -  ೬ - ಅ, ಇ, ಉ, ಋ, ಎ. ಒ

೨. ದೀರ್ಘಸ್ವರ:  ಎರಡು ಮಾತ್ರಾಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು

    ದೀರ್ಘಸ್ವರ ಎನ್ನುವರು.

    ದೀರ್ಘಸ್ವರಾಕ್ಷರಗಳು - ೭ - ಆ, ಈ, ಊ, ಏ,ಐ, ಓ,ಔ

೩. ಪ್ಲುತ ಸ್ವರ: ಮೂರು ಮತ್ತು ಮೂರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತ್ರೆಗಳ

    ಕಾಲವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ಲುತಕ್ಕೆ ಲಿಪಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.

   ಇದನ್ನು ಉಚ್ಚಾರದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಬೇಕು.

   ಅಣ್ಣಾ  ಅಪ್ಪಾ

 

 ವ್ಯಂಜನಗಳು : ಇದರಲ್ಲಿ ೩೪ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

   ವ್ಯಂಜನಗಳಲ್ಲಿ ೨ ವಿಧಗಳು

೧.ವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನಗಳು: ಇದರಲ್ಲಿ ೨೫ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ. ಕ ದಿಂದ ಮ

   ವರೆಗಿನ ಅಕ್ಷರಗಳು. ಇದನ್ನು ಗುಂಪಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

   ಕ ವರ್ಗ, ಚ ವರ್ಗ, ಟ ವರ್ಗ, ತವರ್ಗ, ಪ ವರ್ಗ

   ವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನಾಕ್ಷರವನ್ನು ೩ ವಿಧಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

  ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣ: ಕಡಿಮೆ ಉಸಿರಿನಿಂದ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು

   ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣಗಳು ಎನ್ನುವರು.  ಇದರಲ್ಲಿ - ೧೦ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ

   ಕ ಗ  ಚ ಜ ಟ ಡ ತ ದ ಪ ಬ

  

    ಮಹಾಪ್ರಾಣ:  ಹೆಚ್ಚು ಉಸಿರಿನಿಂದ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ವ್ಯಂಜನಗಳು

   ಮಹಾಪ್ರಾಣಗಳು.  ೧೦ ಅಕ್ಷರಗಳು

   ಖ ಘ ಛ ಝ ಠ ಢ ಥ ಧ ಫ ಭ

ಅನುನಾಸಿಕ: ಮೂಗಿನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಕ್ಷರಗಳು.

  

ಒಟ್ಟು - ೫

  Y k ಣ ನ ಮ

   ಕ ವರ್ಗ  -  ಕ ಖ ಗ ಘ Y

   ಚ ವರ್ಗ  - ಚ ಛ ಜ ಝ k

   ಟ ವರ್ಗ  - ಟ ಠ ಡ ಢ ಣ

   ತ ವರ್ಗ  - ತ ಥ ದ ಧ ನ

   ಬ ವರ್ಗ  - ಪ ಫ ಬ ಭ ಮ

ಅವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನಗಳು:  ಯಾವ ವರ್ಗದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಲ್ಲದೆ

ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿರುವ ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ಅವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನಗಳೆನ್ನುವರು.

ಅವು ಯ ರ ಲ ವ ಶ ಷ ಸ ಹ ಳ -  ೯ ಅಕ್ಷರಗಳು.

ಯೋಗವಾಹಗಳು: ಯೋಗ ಎಂದರೆ ’ ಸಂಬಂಧ’ ವಾಹ ಎಂದರೆ

 ಹೊಂದುವುದು. ಯೋಗವಹಗಳು ೨- ಅನುಸ್ವಾರ : ಅಂ (೦)

ವಿಸರ್ಗ:  ಅ: (:)

ಗುಣಿತಾಕ್ಷರ: ವ್ಯಂಜನಕ್ಕೆ ಸ್ವರವು ಸೇರಿದಾಗ ಗುಣಿತಾಕ್ಷರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಿಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ತುಂಬಿ

೧.  ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿ ------ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

೨.  ಸ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ---- ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

೩.  ಎರಡು ಮಾತ್ರಾಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಸ್ವರಾಕ್ಷರಗಳಿಗೆ ----

    ಎನ್ನುವರು.

೪.  ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಯೋಗವಾಹ ಅಕ್ಷರಗಳು ---

೫.  ಘ, ಝ, ಢ. ಧ, ಭ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ----- ಎನ್ನುವರು.

೬.  ’ತ’ ವರ್ಗದ ಅನುನಾಸಿಕ ಅಕ್ಷರ ------.

೭.   ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಗದ ಎರಡು ಮತ್ತು

      ನಾಲ್ಕನೆಯ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ----- ಎನ್ನುವರು.

೮.   ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿ ವರ್ಗದ ಪಂಚಮಾಕ್ಷರವನ್ನು

      ------ ಎನ್ನುವರು.

೯.   ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ------

೧೦. ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅವರ್ಗಿಯ ವ್ಯಂಜನಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ -----.

೧೧. ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ಗವಿಲ್ಲದ ಅಕ್ಷರ ----- ವ್ಯಂಜನಗಳು.

೧೨. ಅನುನಾಸಿಕ ಅಕ್ಷರಗಳು ----

೧೩. ಒಂದು ಮಾತ್ರಾಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಕ್ಷರಗಳು -------

೧೪. ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಕ್ಷರಗಳು ----

೧೫. ಮೂಗಿನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಕ್ಷರಗಳು ----

೧೬. ಅನುಭವ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಅನುನಾಸಿಕ ಅಕ್ಷರ -----

೧೭. ಒಂದು ವ್ಯಂಜನಕ್ಕೆ ಸ್ವರ ಸೇರಿದಾಗ --- -- ಆಗುತ್ತದೆ.

೧೮. ಉಷ್ಣ ಇದು ----- ಸಂಯುಕ್ತಾಕ್ಷರಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೧೯. ಕ ಚ ತ ಟ ಪ ಈ ವರ್ಗ ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ---- ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದೆ.

೨೦. ಕಡಿಮೆ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಕ್ಷರ -----

  

           ಉತ್ತರಗಳು: 

   ೧. ೪೯  ೨. ೧೩  ೩. ದೀರ್ಘಸ್ವರ ೪. ೨

   ೫. ಮಹಾಪ್ರಾಣ  ೬. ನ  ೭. ಮಹಾಪ್ರಾಣ ೮. ಅನುನಾಸಿಕ

   ೯. ೧೦ ೧೦. ೯ ೧೧. ಅವರ್ಗಿಯ ೧೨. ೫ ೧೩. ಹಸ್ವಸ್ವರ

   ೧೪. ಮಹಾಪ್ರಾಣ  ೧೫. ಅನುನಾಸಿಕ ೧೬. ನು ೧೭.ಕಾಗುಣಿತ

   ೧೮. ವಿಜಾತಿ  ೧೯. ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣ  ೨೦. ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣ

    ಮೊದಲೆರಡು  ಪದಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮೂರನೆಯ ಪದಕ್ಕೆ

       ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪದ ಬರೆಯಿರಿ.

೧. ಸ್ವರಗಳು :  ೧೩     ::  ವ್ಯಂಜನಗಳು :  ೩೪

೨. ಅಜ್ಜಿ   :  ಸಜಾತಿಯ :: ನಿತ್ಯ : ವಿಜಾತಿಸಂಯುಕ್ತಾಕ್ಷರ

೩. ಯೋಗವಾಹಗಳು : ಎರಡು  :: ಅನುನಾಸಿಕಗಳು : ೫

೪. ಅ, ಇ, ಉ,ಋ: ಹ್ರಸ್ವಸ್ವರ ::  ಕ, ಗ, ಚ, ಜ : ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣ

೫. ಅವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನ : ೯ :: ವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನ : ೨೫

೬. ದೀರ್ಘಸ್ವರ :  ೭  :: ಹ್ರಸ್ವಸ್ವರ : ೬

೭. ಪ್ರಾ : ಸಂಯುಕ್ತಾಕ್ಷರ :: ಮೋ : ಕಾಗುಣಿತ

                  

        ನಾಮಪದ ( ನಾಮವಾಚಕ) ಸರ್ವನಾಮ

ನಾಮ ಪ್ರಕೃತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರಿ ಆಗುವ

ಪದವೇ ನಾಮಪದ.( ವಸ್ತು, ವ್ಯಕ್ತಿ, ಸ್ಥಳ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ

ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು.)

ನಾಮವಾಚಕವನ್ನು ವಸ್ತುವಾಚಕ, ಗುಣವಾಚಕ, ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕ,

ಸಂಖ್ಯೇಯವಾಚಕ, ಭಾವನಾಮ, ಪರಿಮಾಣವಾಚಕ,ಪ್ರಕಾರವಾಚಕ

ದಿಗ್ವಾಚಕ, ಸರ್ವನಾಮ ಎಂಬ ೯ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು.

  ವಸ್ತುವಿನ ಹೆಸರನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಶಬ್ದಗಳೇ ವಸ್ತುವಾಚಕಗಳು.

ವಸ್ತುವಾಚಕದಲ್ಲಿ ಮೂರು ವಿಭಾಗಗಳು:

೧.  ರೂಢನಾಮ

೨.  ಅಂಕಿತನಾಮ

೩. ಅನ್ವರ್ಥನಾಮ

೧. ರೂಢನಾಮ:  ರೂಢಿಯಿಂದ ಬಂದ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಚಕಗಳು

    ರೂಢನಾಮಗಳು:

    ಉದಾ:  ನದಿ, ಪರ್ವತ, ಊರು, ಮನುಷ್ಯ, ದೇಶ,ಹೆಂಗಸು, ಹುಡುಗ

              ಪಟ್ಟಣ ಇತ್ಯಾದಿ.

೨. ಅಂಕಿತನಾಮ:  ವ್ಯವಹರದ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು

    ಅಂಕಿತನಾಮ ಎನ್ನುವರು.

    ಉದಾ:  ಗಂಗಾ, ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರಾ, ಕಾವೇರಿ, ಹಿಮಾಲಯ, ರಾಮ,

     ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ, ಕರ್ನಾಟಕ ಬೇವು ಇತ್ಯಾದಿ

೩. ಅನ್ವರ್ಥಕ ನಾಮ : ಅರ್ಥಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಇಟ್ಟ ಹೆಸರುಗಳೆಲ್ಲ

   ಅನ್ವರ್ಥಕ ನಾಮಗಳು.

    ಉದಾ:  ಕುಂಟ, ಹೆಳವ, ಕಿವುಡ, ವ್ಯಾಪಾರಿ, ವಿದ್ವಾಂಸ, ರೋಗಿ,

    ವಿಜ್ಞಾನಿ, ಪೂಜಾರಿ

೨.  ಗುಣವಾಚಕ:  ವಸ್ತುಗಳ ಗುಣ, ರೀತಿ, ಸ್ವಭಾವಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುವ

     ವಿಶೇಷಣಗಳೆಲ್ಲಾ ಗುಣವಾಚಕಗಳೆನಿಸುವುದು.

   ಉದಾ:  ಒಳ್ಳೆಯ, ಕೆಟ್ಟ, ದೊಡ್ಡದು, ಹಳತು, ಎಳದು, ಹೊಸದು

   ಮೊದಲಾದವು.

   ಈ ವಿಶೇಷಣಗಳೆಲ್ಲ ಯಾವುದಕ್ಕೆ ಹೇಳಿದೆಯೋ ಅಂಥ ಶಬ್ಧಗಳು

   ವಿಶೇಷ್ಯಗಳು.

            ವಿಶೇಷಣ                 ವಿಶೇಷ್ಯ

            ಕರಿಯ                             ನಾಯಿ

            ದೊಡ್ಡ                    ಕಲ್ಲು

            ಚಿಕ್ಕ                      ಮಗು

ಇಲ್ಲಿ ಕರಿಯ, ದೊಡ್ಡ, ಚಿಕ್ಕ ಈ ಶಬ್ದಗಳೆಲ್ಲವಿಶೇಷಣಗಳು ನಯಿ, ಕಲ್ಲು

  ಮಗು ಇತ್ಯಾದಿ ಶಬ್ದಗಳೆಲ್ಲ ವಿಶೇಷ್ಯಗಳೆನಿಸುವುದು.

೩. ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕ:  ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೇಳುಅ ಶಬ್ದಗಳೆ ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕಗಳು.

ಉದಾ:  ಒಂದು, ಹನ್ನೆರಡು, ಐವತ್ತು, ಎಂಬತ್ತು,ಎರಡು, ಲಕ್ಷ, ಸಾವಿರ

ಇತ್ಯಾದಿ. ( ಒಂದು .ಮನೆ,ಎರಡು ಕುದುರೆ, ಸಾವಿರ ಆನೆ ಹೀಗೆ

 ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕಗಳು ಗುಣವಾಚಕಗಳಂತೆ ನಾಮಪದಗಳಿಗೆ

 ವಿಶೇಷಣವು ಆಗಿರುತ್ತದೆ.)

೪. ಸಂಖ್ಯೇಯವಾಚಕ: ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೇಳುವ

     ಶಬ್ದಗಳೆಲ್ಲ ಸಂಖ್ಯೇಯವಾಚಕಗಳೆನಿಸುವುದು.

 ಉದಾ:  ಹನ್ನೆರಡನೆಯ, ಮೂವರು, ಎಂಬತ್ತನೆಯ ಇತ್ಯಾದಿ.

(ಮೂವರು ಮಕ್ಕಳು, ನಾಲ್ವರು ಶಾಸ್ತ್ರೀಗಳು, ಐವರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು

ಎಂಬ ಈ ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೂವರು, ನಾಲ್ವರು, ಐವರು ಶಬ್ದಗಳು

ಈ ಲೆಕ್ಕದ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ)

೫. ಭಾವನಾಮ: ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯ ಭಾವವನ್ನು

ತಿಳಿಸುವ ಶಬ್ದಗಳೆಲ್ಲ ಭಾವನಾಮಗಳೆನಿಸುವುದು.

ಉದಾ:  ಕೆಂಪು, ಹಿರಿಮೆ, ನೋಟ, ಆಟ, ಮಾಟ

 ೬.  ಪರಿಮಾಣವಾಚಕ:  ವಸ್ತುಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಳತೆ, ಪರಿಮಾಣ, ಗಾತ್ರ

 ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಹೇಳುವ ಶಬ್ದಗಳು ಪರಿಮಾಣವಾಚಕಗಳೆನಿಸುವುದು.

 ಉದಾ:  ಅಷ್ಟು, ಇಷ್ಟು, ಹಲವು, ಅನಿತು, ಇನಿತು,ಎನಿತು, ಕೆಲವು

 ಪಲವು ಇತ್ಯಾದಿ.

ಪರಿಮಾಣಕ್ಕೆ : ಹಲವು ಮನೆಗಳು, ಕೆಲವು ಊರುಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ

ಗಾತ್ರಕ್ಕೆ :  ಗುಡ್ಡದಷ್ಟು,  ಆನೆಯಷ್ಟು ಇತ್ಯಾದು

ಅಳತೆಗೆ :  ಅಷ್ಟು ದೂರ , ಇಷ್ಟು ಪುಸ್ತಕಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ

೭.ಪ್ರಕಾರವಾಚಕ: ವಸ್ತುಗಳ ಸ್ಥಿತಿ ಅಥವಾ ರೀತಿಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುವ

ಶಬ್ದಗಳೆಲ್ಲ ಪ್ರಕಾರವಾಚಕಗಳು. ಇವೂ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಗುಣವಾಚಕಗಳು.

 ಉದಾ: ಅಂಥ, ಅಂಥಹುದು, ಎಂತಹ, ಇಂತಹನು ಇತ್ಯಾದಿ.

೮. ದಿಗ್ವಾಚಕಗಳು: ದಿಕ್ಕುಗಳ (ನಿಟ್ಟುಗಳ) ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ

 ಶಬ್ದಗಳೆಲ್ಲ ದಿಗ್ವಾಚಕಗಳು.

 ಉದಾ: ಉತ್ತರ, ದಕ್ಷಿಣ, ಪೂರ್ವ, ಪಶ್ಚಿಮ, ಈಶಾನ್ಯ, ಆಗ್ನೇಯ,

 ವಾಯುವ್ಯ, ನೈಋತ್ಯ, ಮೂಡಣ, ಬಡಗಣ, ಪಡುವಣ, ಆಚೆ

 ಇಚೆ ಇತ್ಯಾದಿ.

೯. ಸರ್ವನಾಮ: ವಸ್ತುವಾಚಕಗಳಾದ ನಾಮಪದದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ  ನಿಂತು

   ಅವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಶಬ್ದಗಳೆಲ್ಲ ಸರ್ವನಾಮಗಳೆನಿಸುವುದು.

  ನಾಮಪದದ ಬದಲಿಗೆ ಬಳಸುವ ಪದಗಳನ್ನು ಸರ್ವನಾಮ ಎನ್ನುವರು.

  ಸರ್ವನಾಮಗಳಲ್ಲಿ ೩ ವಿಧಗಳು.

೧. ಪುರುಷಾರ್ಥಕ ಸರ್ವನಾಮ:

  ಇದರಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ, ಮಧ್ಯಮ, ಅನ್ಯ ( ಪ್ರಥಮ ) ಪುರುಷಗಳೆಂದು

  ವಿಭಾಗಿಸಲಾಗಿದೆ.

 ಉತ್ತಮ ಪುರುಷ: ನಾನು,   ನಾವು

 ಮಧ್ಯಮ ಪುರುಷ : ನೀನು,  ನೀವು

 ಅನ್ಯ ಪುರುಷ (ಪ್ರಥಮ)ಪುರುಷ: ಅವನು - ಅವರು

                                   ಇವನು - ಇವರು

                                   ಅದು  - ಅವು

                                   ಇದು  - ಇವು                       

                                   ಅವಳು - ಇವಳು

ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ : ಯಾರು? ಏನು? ಯಾವುದು?

ಆತ್ಮಾರ್ಥಕ : ತಾನು, ತಾವು, ತಮ್ಮ, ತಮ್ಮನ್ನು, ತನ್ನ 

                             

 ಬಿಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ತುಂಬಿ                            

೧. ತಾನು ಇದು ----- ಸರ್ವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨. ಅವನು ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ  ಬಲು ಜಾಣ.ಈವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ವನಾಮ ----.

೩. ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ ಎಂದು ಹೆಸರಾದವರು ಯಾರು? ಈ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿರುವ

    ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ ಸರ್ವನಾಮ ------.

೪. ತಾವು ಎಂಬುದು ಸರ್ವನಾಮದ ----- ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ.

೫. ಅವಳು ಎಂಬು ---- ನಾಮಪದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೬. ಅದು ----- ಸರ್ವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೭. ನೀನು ಎಂಬುದು ------ ಪುರುಷವಾಚಕ ಪದವಾಗಿದೆ.

೮. ನಾನು ಇದು -------- ಸರ್ವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ ..

೯. ರಾಮನಾಥ ಇದು ----- ನಾಮಪದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೧೦.ಪರ್ವತ ಇದು ವಸ್ತುವಾಚಕದ ----- ವಿಧ.

೧೧.ನಾಮಪದದ ಮೂಲ ರೂಪವನ್ನು ---- ಎನ್ನುವರು.

೧೨.ಶಿಕ್ಷಕ ಇದು ------ ನಾಮಪದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೧೩. ವಿಜ್ಞಾನಿ ಇದು ---- ವಸ್ತುವಾಚಕ ಪದ.

೧೪. ವಿದ್ವಾಂಸ ಪದ ------ ನಾಮಪದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ.

೧೫. ಕೆಟ್ಟ, ದೊಡ್ಡದು, ಹಳತು ಇದು ----- ವ್ಯಾಕರಣಾಂಶವಾಗಿದೆ.

೧೬. ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಇದು ------ ವಾಚಕ ಪದ.

೧೭. ಅಷ್ಟು, ಇಷ್ಟು ಇದು ------ ವಾಚಕ ಪದವಾಗಿದೆ.

೧೮. ಒಂದು, ಎರಡು, ಹತ್ತು ಇದು --- ವ್ಯಾಕರಣಾಂಶವಾಗಿದೆ.

೧೯. ಕೆಂಪು, ಹಿರಿಮೆ, ನೋಟ ಇದು ----- ವಾಚಕವಾಗಿದೆ.

೨೦. ಮೂಡಣ, ಬಡಗಣ ಇದು ----- ವಾಚಕ ಪದ.

    

                      ಉತ್ತರಗಳು:

೧.  ಆತ್ಮಾರ್ಥಕ  ೨.  ಅವನು  ೩.  ಯಾರು  ೪.  ಆತ್ಮಾರ್ಥಕ

೫.  ಅನ್ಯಪುರುಷ(ಪ್ರಥಮಪುರುಷ)  ೬. ಅನ್ಯಪುರುಷ(ಪ್ರಥಮಪುರುಷ) 

೭.  ಮಧ್ಯಮ ಪುರುಷ  ೮. ಉತ್ತಮ ಪುರುಷ  ೯.  ಅಂಕಿತನಾಮ

೧೦. ರೂಢನಾಮ  ೧೧.  ನಾಮ ಪ್ರಕೃತಿ  ೧೨.  ರೂಢನಾಮ

೧೩. ಅನ್ವರ್ಥನಾಮ  ೧೪.  ಅನ್ವರ್ಥನಾಮ  ೧೫. ಗುಣವಾಚಕ

೧೬. ಸಂಖ್ಯೇಯವಾಚಕ  ೧೭. ಪರಿಣಾಮವಾಚಕ ೧೮. ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕ

೧೯. ಭಾವನಾಮ   ೨೦.  ದಿಗ್ವಾಚಕ 

ಮೊದಲೆರಡು  ಪದಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮೂರನೆಯ ಪದಕ್ಕೆ

       ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪದ ಬರೆಯಿರಿ.

೧. ಅವು : ಪ್ರಥಮಪುರುಷ ಬಹುವಚನ :: ಇವನು: ಪ್ರಥಮಪುರುಷ ಏಕವಚನ

೨. ತಾವು: ಆತ್ಮಾರ್ಥಕ ಬಹುವಚನ  :; ತಾನು: ಆತ್ಮಾರ್ಥಕ ಏಕವಚನ

೩. ಹನ್ನೆರಡು: ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕ :: ನೂರನೆಯ: ಸಂಖ್ಯೇಯವಾಚಕ

೪. ಊರು : ರೂಢನಾಮ :: ರಾಮ : ಅಂಕಿತನಾಮ

೫. ದೊಡ್ಡದು: ಗುಣವಾಚಕ ::  ಪೂರ್ವ: ದಿಗ್ವಾಚಕ

೬. ಅಷ್ಟು : ಪರಿಣಾಮವಾಚಕ :: ಅಂತಹದು : ಪ್ರಕಾರವಾಚಕ

೭. ಯಾವುದು:  ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಥಕ  :: ತನ್ನ :  ಆತ್ಮಾರ್ಥಕ

೮. ಊರು:  ರೂಢನಾಮ  ::  ಕುಂಟ :  ಅನ್ವರ್ಥನಾಮ

ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ( ಹಳಗನ್ನಡ ಮತ್ತು ಹೊಸಗನ್ನಡ)

( ಇದರ ಕೊಷ್ಟಕವನ್ನು ಕನ್ನಡ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ)

ಬಿಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ತುಂಬಿ

೧.  ಬಿರುಗಾಳಿಗೆ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯ ------

೨.  ಹಳಗನ್ನಡ ದ್ವಿತಿಯ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯ -----.

೩.  ದ್ವಿತಿಯ ವಿಭಕ್ತಿ ಕಾರಕಾರ್ಥ------

೪.  ಹಳಗನ್ನಡ ಸಪ್ತಮಿ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯ -----.

೫.  ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ವಿಭಕ್ತಿ------

೬.  ಸಮರದೊಳ್ ಈ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ವಿಭಕ್ತಿಯ ಹೆಸರು------

೭.  ಲೋಕದಿಂ ಪದವು------ ವಿಭಕ್ತಿ.

  ಉತ್ತರಗಳು:

೧.  ಚತುರ್ಥೀ  ೨.  ಅಂ ೩.  ಕರ್ಮಾರ್ಥ  ೪.  ಒಳ್  ೫.  ಸಪ್ತಮೀ

೬.  ಸಪ್ತಮೀ   ೭.  ತೃತೀಯಾ

೧. ಪ್ರಥಮಾ ವಿಭಕ್ತಿ :  ಕರ್ತ್ರಾರ್ಥ:: ತೃತೀಯಾ: ಕರ್ಮಾರ್ಥ

೨. ತೃತೀಯಾ :  ಕರಣಾರ್ಥ :: ಚತುರ್ಥೀ  : ಸಂಪ್ರದಾನ

೩. ಪಂಚಮೀ :  ಅಪಾದಾನ  :: ಸಪ್ತಮೀ :  ಅಧಿಕರಣ

೪. ಷಷ್ಠೀ    :  ಸಂಬಂಧ  :  ಪಂಚಮೀ :  ಅಪಾದಾನ

೫. ಪ್ರಥಮ ಹೊಸಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ: ಉ :: ಹಳಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ: ಮ್

೬. ದ್ವಿತೀಯಾ ಹೊಸಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ: ಅನ್ನು :: ಹಳಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ: ಅಂ

೭. ತೃತೀಯಾ ಹೊಸಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ : ಇಂದ :: ಹಳಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ :

                                                ಇಂ, ಇಂದಂ, ಇಂದೆ

೮. ಚತುರ್ಥೀ ಹೊಸಗನ್ನಡಪ್ರತ್ಯಯ: ಗೆ,ಇಗೆ,ಕೆ :: ಹಳಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ:

                                                ಗೆ, ಕೆ, ಕ್ಕೆ

೯. ಪಂಚಮೀ ಹೊಸಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ: ದೆಸೆಯಿಂದ :; ಹಳಗನ್ನಡಪ್ರತ್ಯಯ:

                                        ಅತ್ತಣಿಂ, ಅತ್ತಣಿಂದಂ

೧೦.ಷಷ್ಠೀ ಹೊಸಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ: ಅ  :: ಹಳಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ: ಅ

೧೧.ಸಪ್ತಮೀ ಹೊಸಗನ್ನಡಪ್ರತ್ಯಯ: ಅಲ್ಲಿ :: ಹಳಗನ್ನಡ ಪ್ರತ್ಯಯ: ಒಳ್

ಕೃದಂತ-ತದ್ಧಿತಾಂತ

ಕೃದಂತ (ಕೃನ್ನಾಮ

ಕೃದಂತ:- ಧಾತುಗಳಿಗೆ ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರಿ ಕೃದಂತಗಳೆನಿಸುವುವು. 

ಇವಕ್ಕೆ ಕೃನ್ನಾಮಗಳೆಂದೂ ಹೆಸರು.

ಕೃದಂತಗಳು - ಕೃದಂತನಾಮ (ಕೃನ್ನಾಮ), ಕೃದಂತ ಭಾವನಾಮ, 

ಕೃದಂತಾವ್ಯಯ ಗಳೆಂದು ಮೂರು ವಿಧ.

ಕೃದಂತನಾಮ		ಕೃದಂತಭಾವನಾಮ		ಕೃದಂತಾವ್ಯಯ
	ಮಾಡಿದ		ಮಾಟ		ಮಾಡಿ
	ತಿನ್ನುವ		ತಿನ್ನುವಿಕೆ		ತಿಂದು
	ನಡೆಯುವ		ನಡೆತ		ನಡೆಯುತ್ತ
ಹೋಗದ		ಹೋಗುವಿಕೆ		ಹೋಗಲು

 ಕೃದಂತ ನಾಮಗಳು

 ಕೃದಂತನಾಮಗಳು:- ಧಾತುಗಳಿಗೆ ಕರ್ತೃ ಮೊದಲಾದ ಅರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ

 ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅ ಎಂಬ ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯವು ಬರುವುದು. ಆಗಧಾತುವಿಗೂ

 ಕೃತ್‌ಪ್ರತ್ಯಯಕ್ಕೂ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ವರ್ತಮಾನ, ಭವಿಷ್ಯತ್‌ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ವ ಉವ

 ಎಂಬ ಕಾಲಸೂಚಕ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳೂ, ಭೂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ದ ಎಂಬ ಕಾಲಸೂಚಕ 

 ಪ್ರತ್ಯಯವೂ, ನಿಷೇಧಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಅದ ಎಂಬುದೂ ಆಗಮಗಳಾಗುತ್ತವೆ. 

 ಇವನ್ನೇ ಕೃದಂತನಾಮಗಳೆನ್ನುವರು.

ಇವು ನಾಮಪ್ರಕೃತಿಗಳೆನಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ ನಾಮವಿಭಕ್ತಿಪ್ರತ್ಯಯಗಳು

ಸೇರಿ ನಾಮಪದಗಳಾಗುವುವು.

ಕೃದಂತಭಾವನಾಮಗಳು-

ಧಾತುಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾವಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರಿ 

ಕೃದಂತಭಾವನಾಮಗಳೆನಿಸುವುವು.

ಕೃದಾಂತಾವ್ಯಯಗಳು (ಅವ್ಯಯಕೃದಂತ)

ಧಾತುವಿನಿಂದ ಹುಟ್ಟಿ ಅವ್ಯಯದ ಗುಣವನ್ನು ಪಡೆದಂಥ ಶಬ್ದ ರೂಪಗಳೇ

ಕೃದಂತಾವ್ಯಯಗಳು ಅಥವಾ ಅವ್ಯಯಕೃದಂತಗಳು. 

ತದ್ಧಿತಾಂತಗಳು (ತದ್ಧಿತ+ಅಂತ)

‘ತದ್ಧಿತ‘ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಅಂತದಲ್ಲಿ ಉಳ್ಳುದೇ 

ತದ್ಧಿತಾಂತವೆನಿಸುವುದು.

 ತದ್ಧಿತಾಂತ-ನಾಮಪದಗಳ ಮೇಲೆ ಹಲವಾರು ಅರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಗಾರ, ಕಾರ, ಇಗ, 

ಆಡಿಗ, ವಂತ, ವಳ, ಇಕ, ಆಳಿ-ಇತ್ಯಾದಿ ತದ್ಧಿತಪ್ರತ್ಯಯಗಳು 

ಸೇರಿ ತದ್ಧಿತಾಂತಗಳೆನಿಸುವುವು.

ಈ ತದ್ಧಿತ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರುವಾಗ ಪ್ರಾಯಶಃ ಮಧ್ಯದ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯವು

ಲೋಪವಾಗುವುದು. 

ಇವುಗಳಲ್ಲಿ – (೧) ತದ್ಧಿತಾಂತ ನಾಮ(೨) ತದ್ಧಿತಾಂತ ಭಾವನಾಮ 

(೩) ತದ್ಧಿತಾಂತಾವ್ಯಯಗಳೆಂದು ಮೂರುಬಗೆ.
(೧) ತದ್ಧಿತಾಂತ ನಾಮಗಳು:

 ತದ್ಧಿತಾಂತಭಾವನಾಮಗಳು-ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಷಷ್ಠೀವಿಭಕ್ತ್ಯಾಂತಗಳಾದ 

ನಾಮಪದಗಳ ಮುಂದೆ ಭಾವಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ತನ, ಇಕೆ, ಪು, ಮೆ - ಇತ್ಯಾದಿ

 ತದ್ಧಿತಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರಿ ತದ್ಧಿತಾಂತಭಾವನಾಮಗಳೆನಿಸುವುವು.

ನಾಮಪದಗಳ ಮುಂದೆ ಅಂತೆ, ವೊಲ್, ವೊಲು, ವೋಲ್, ವೋಲು, ತನಕ, 

ವರೆಗೆ, ಮಟ್ಟಿಗೆ, ಓಸ್ಕರ, ಇಂತ, ಆಗಿ, ಓಸುಗ-

ಇತ್ಯಾದಿಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಸೇರಿ ತದ್ಧಿತಾಂತಾವ್ಯಯಗಳೆನಿಸುವುವು.

ಬಿಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ತುಂಬಿ

೧.   ಮಾಟ ಇದು ಕೃದಂತ ಭಾವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೨.   ಕೃದಂತದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತ್ಯಯ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ.

೩.   ಧಾತುಗಳಿಗೆ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ಸೇರಿದಾಗ ಕೃದಂತ ಆಗುವುದು.

೪.   ಬಾಳುವ ಇದು ಕೃದಂತ ನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೫.   ಬಾಳಿದ ಇದು ಕೃದಂತ ನಾಮದ ಭೂತ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೬.   ಬರೆಯದ ಪದವು ನಿಷೇದ ಕೃದಂತಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೭.   ಓಟ ಈ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ಟ.

೮.   ಬಾಳುವಿಕೆ ಈ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ವಿಕೆ.

೯.   ನಂಬಿಕೆ ಈ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ  ಇಕೆ.

೧೦. ತೊಡುಗೆ ಈ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ಗೆ.

೧೧. ತಿನ್ನುವುದು ಈ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ವುದು.

೧೨. ಉದು, ವಿಕೆ ಇಕೆ, ಇಗೆ, ಅವು, ತ, ಟ, ವಳಿ, ಪು, ಅಲು. ಎ, ಅಕೆ,

      ವಳಿಕೆ, ವಣಿಗೆ ಎಂಬ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಭಾವಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಧಾತುಗಳಿಗೆ

      ಸೇರುವ ಮೂಲಕ ಕೃದಂತ ಭಾವನಾಮಗಳಾಗುತ್ತವೆ.

೧೩. ಹೋಗಲಿಕ್ಕೆ ಇದು ಕೃದಂತಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೧೪. ಹೋಗಲಿಕ್ಕೆ ಈ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ಅಲಿಕ್ಕೆ.

೧೫. ಮಾಡುತ್ತ ಇದು ಕೃದಂತಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೧೬. ಮಾಡುತ್ತ ಇ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತ್ ಪ್ರತ್ಯಯ ಉತ್ತ.

೧೭. ಮಾಡಲು ಇದು ಕೃದಂತಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೧೮. ನೋಟ ಇದು ಕೃದಂತಭಾವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೧೯. ಮಾಡಿ ಎಂಬುದು ಕೃದಂತಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೨೦. ನಡೆವಳಿಕೆ ಇದು ಕೃದಂತ ಭಾವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೨೧. ಬಳೆಗಾರ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೨೨. ಕೋಲುಕಾರ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨೩. ಕನ್ನಡಿಗ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨೪.ಸಿರಿವಂತ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨೫. ಬಳೆಗಾರ್ತಿ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨೬. ಕೋಲುಕಾರ್ತಿ ಇದುತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨೭.ಕನ್ನಡತಿ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨೮. ಸಿರಿವಂತೆ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತನಾಮ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨೯. ಜಾಣತನ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತಭಾವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೩೦. ಚೆಲುವಿಕೆ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತಭಾವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೩೧. ಕಪ್ಪು ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತಭಾವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೩೨. ಪೆರ್ಮೆ ಇದು ತದ್ಧಿತಾಂತಭಾವನಾಮಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೩೩. ಚಂದ್ರನಂತೆ ಇದು ತದ್ದಿತಾಂತಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೩೪. ಅವನಂತೆ ಇದು ತದ್ದಿತಾಂತಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೨೫. ಕಟ್ಟಡಸ ಸಲುವಾಗಿ ಇದು ತದ್ದಿತಾಂತಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

                ಅವ್ಯಯಗಳು

ನಾಮಪದ, ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳಂತೆ ಲಿಂಗ ವಚನ, ವಿಭಕ್ತಿಗಳಿಂದ

ರೂಪಭೇದವನ್ನು ಹೊಂದದೆ ಏಕರೂಪವಾಗಿರುವ ಪದಗಳನ್ನು

’ಅವ್ಯಯ’ ಎನ್ನುವರು.

ಅವ್ಯಯದ ಪ್ರಕಾರಗಳು ( ಉದಾಹರಣೆ ಸಹಿತ)

೧. ಸಾಮಾನ್ಯಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯ:  ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆದ

ರೀತಿಯನ್ನು ಹೇಳುವಂತಹ ಅವ್ಯಯಗಳೇ ಸಾಮಾನ್ಯಾವ್ಯಗಳು.

ಇವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಿಶೇಷಣಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ.

ಉದಾ: ಬೇಗನೇ ಮೆಲ್ಲಗೆ, ಸೊಗಸಾಗಿ, ಸುಮ್ಮನೆ, ತಟ್ಟನೆ, ತರುವಾಯ,

ಹಾಗೆ, ಅಂತು, ಬೇರೆ, ಬಳಿಕ. ಕೂಡಲೆ,ಚೆನ್ನಗಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳು

ಅನುಕರಣಾವ್ಯಯಗಳು: ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲದೆ ಧ್ವನಿ ವಿಶೇಷಣಗಳನ್ನು

ತಾನು ಕಿವಿಯಿಂದ ಕೇಳಿದಂತೆ ಅನುಕರಣೆ ಮಾಡಿ ಹೇಳುವ

ಪದಗಳನ್ನು ’ಅನುಕರಣಾವ್ಯಯ’ಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಉದಾ: ಚಟಚಟ, ಕರಕರ, ಚುರುಚುರು, ಧಗಧಗ, ರೊಯ್ಯನೆ,ಸುಯ್ಯನೆ,

ಘುಳುಘುಳು, ದಡದಡ ಇತ್ಯಾದಿ.

ಭಾವಸೂಚಕಾವ್ಯಯ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಕೋಪ, ಹರ್ಷ, ದು:ಖ,

ಮೆಚ್ಚುಗೆ, ಆಕ್ಷೇಪ, ತೀರಸ್ಕಾರ -ಇತ್ಯಾದಿ ಭಾವಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದಾಗ

ಅರ್ಥವಿಲ್ಲದ ಕೆಲವು ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತೇವೆ. ಇಂತಹ ಪದಗಳೇ

ಭಾವಸೂಚಕಾವ್ಯಯ.

ಉದಾ:  ಆಹಾ! ಭಳಿರೆ! ಅಯ್ಯೋ! ಓಹೋ! ಹೋ!, ಅ:! ಆ:! ಓ!-

ಇತ್ಯಾದಿ ಪದಗಳು ಅಥವಾ ಪದ ರೂಪದ ಅಕ್ಷರಗಳು.

ಕ್ರಿಯಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯ: ಕ್ರಿಯಾಪದದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದು ವಾಕ್ಯದ ಅರ್ಥವನ್ನು

ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವ ಅವ್ಯಯಗಳೇ ಕ್ರಿಯಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯಗಳು.

ಉದಾ: ಅಹುದು, ಸಾಕು, ಅಲ್ಲ, ಹೌದು, ಬೇಡ, ಉಂಟು ಇತ್ಯಾದಿ

ಸಂಬಂಧಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯಗಳು: ಎರಡು ಪದಗಳನ್ನಾಗಲಿ ಹಲವು

ಪದ ಸಮುಚ್ಚಯಗಳನ್ನಾಗಲಿ, ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನಾಗಲಿ, ಜೋಡಿದುವಂತಹ ಅಥವಾ

ಸಂಬಂಧಗೊಳಿಸುವಂತಹ ಪದಗಳೇ ಸಂಬಂಧಾರ್ಥಕ ಅವ್ಯಯಗಳು.

ಉದಾ: ಮತ್ತು, ಅಥವಾ, ಆದ್ದರಿಂದ, ಊ,.ಉಂ ಅಲ್ಲದೆ ಇತ್ಯಾದಿ

ಪದಗಳ ಜೋಡಣೆ: ರಾಮನೂ ಲಕ್ಷ್ಮಣನೂ ಸೀತೆಯೂ ಕಾಡಿಗೆ

ಹೊರಟರು. ( ಊ)

ಪದಸಮುಚ್ಚಯ ಜೋಡಣೆ: ಅವನು ಬರುವುದು ಬೇಡ; ಆ ಕೆಲಸ ಆಗುವುದು ಬೇಡ.

ವಾಕ್ಯಗಳ ಜೋಡಣೆ:  ಅವನು ಬರಲಿಲ್ಲ ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಬರಲಿಲ್ಲ.

ಅವಧಾರಣಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯ: ಒಂದು ನಿಶ್ಚಯಾರ್ಥದಲ್ಲಿರುವ ಅವ್ಯಯಗಳನ್ನು

ಅವಧಾರಣಾರ್ಥಕ ಅವ್ಯಯ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹಲವು ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ

ಒಂದನ್ನು  ನಿಶ್ಚಯವಾಗಿ ಹೇಳುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸುವರು.

ಉದಾ: ಅವನೇ, ಅದುವೇ, ನೀನೇ, ಅವಳೇ, ಅವರೇ ಇತ್ಯಾದಿ ಪದಗಳ

ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ’ಏ’ ಎಂಬ ಅಕ್ಷರ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಿಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ತುಂಬಿ

೧. ಆದ್ದರಿಂದ ಸಂಬಂಧಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿರುವ ಪದ.

೨.  ಕ್ರಿಯಾಪದದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದು ವಾಕ್ಯದ ಅರ್ಥವನ್ನು

     ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವ ಅವ್ಯಯ  ಕ್ರಿಯಾರ್ಥಕ ಅವ್ಯಯ      

೩’ಅದುವೇ’ ಎಂಬುದು ಅವಧಾರಣಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯ ಕ್ಕೆ

   ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿರುವ ಪದ.

೪.ಅದೇ ನನ್ನ ಪುಸ್ತಕ - ಇ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಅವ್ಯಯ

    ಅವಧಾರಣಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯ

೫ . ಅಯ್ಯೋ ಇದು ಭಾವಸೂಚಕಾವ್ಯಯ ಪದ:

೬.  ಸುಮ್ಮನೆ ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

೭.  ’ತರುವಾಯ’ ಪದವು ಸಾಮಾನ್ಯಾವ್ಯಯ ಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.

೮.  ’ಹಾವು ಸರಸರನೆ  ಹರಿದು ಹೋಯಿತು’ ಈ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿರುವ

     ಅನುಕರಣಾವ್ಯಯ ಸರಸರ

೯. ’ಹಲವು ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ನಿಶ್ಚಯವಾಗಿ ಹೇಳುವ

     ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಅವ್ಯಯ ಅವಧಾರಣಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯ

೧0. ’ಅವರೇ’ ಪದವು ಅವಧಾರಣಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯ ಅವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ:

೧೧. ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆದ ರೀತಿ ತಿಳಿಸುವ ಅವ್ಯಯ

      ಸಾಮಾನ್ಯಾವ್ಯಯ(ಸಾಮಾನ್ಯಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯ)

೧೨. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲದ ಧ್ವನಿ ವೆಶೇಷಣಗಳನ್ನು ತಾನು ಕಿವಿಯಿಂದ

      ಕೇಳಿದಂತೆ ಅನುಕರಣೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಅನುಕರಣಾವ್ಯಯ

      ಎನ್ನುವರು.           

೧೩. ಅಹುದು ಇದು ಕ್ರಿಯಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೧೪. ಬೇಡ ಇದು ಕ್ರಿಯಾರ್ಥಕಾವ್ಯಯಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ

   

ಅಲಂಕಾರ

ಬಿಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ತುಂಬಿ

೧.  ಅಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಶಬ್ಧಾಲಂಕಾರ ಮತ್ತು ಅರ್ಥಾಲಂಕಾರ ಎಂಬ ಎರಡು

     ವಿಧಗಳು.

೨.  ಶಬ್ದಾಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ   ೩ ವಿಧಗಳು

೩.  ಅನುಪ್ರಾಸದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತ್ಯನುಪ್ರಾಸ ಮತ್ತು ಛೇಕಾನುಪ್ರಾಸ ಎಂಬ ಎರಡು

     ವಿಧಗಳು.

೪.  ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ವ್ಯಂಜನಾಕ್ಷರಗಳು ಪದ್ಯದ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ

     ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಬಂದರೆ ಎಂದರೆ ಪುನರಾವರ್ತನಗೊಂಡರೆ ಅದನ್ನು

     ವೃತ್ತ್ಯನುಪ್ರಾಸ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು.

೫.  "ಎಳಗಿಳಿಗಳ ಬಳಗಗಳು ನಳನಳಿಸಿ ಬೆಳೆದ ಕಳವೆಯ ಎಳೆಯ

      ಕಾಳಿಗೆ ಎಳಸಿ ಬಂದವು." ಇದು ವೃತ್ತ್ಯನುಪ್ರಾಸಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆ.

೬.  ಎರಡೆರಡು ವ್ಯಂಜನಗಳು ಪುನರಾವರ್ತನೆಗೊಂಡರೆ ಅದನ್ನು

     ಛೇಕಾನುಪ್ರಾಸ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

೭.  ಮೂರು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಕ್ಷರಗಳುಳ್ಳ ಪದವಾಗಲಿ,

     ಪದಭಾಗವಾಗಲಿ ಒಂದು ಪದ್ಯದ ಆದಿ, ಮಧ್ಯ ಅಥವಾ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ

     ನಿಯತವಾಗಿ ಪುನ: ಪುನ: ಬಂದರೆ ಅದನ್ನು ಯಮಕಾಲಂಕರ

      ಎನ್ನುವರು.

೮.  ಚಿತ್ರಕವಿತ್ವಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು  ಬಂಧ.

೯.  ನಿರೋಷ್ಠ್ಯ, ತಾಲವ್ಯ, ಏಕಾಕ್ಷರ, ದ್ವ್ಯಕ್ಷರ, ತ್ರ್ಯಕ್ಷರ, ಹಾರಬಂಧ ಮತ್ತು

     ಮುಜರಬಂಧ ಇವು ಚಿತ್ರಕವಿತ್ವದ ಪ್ರಕಾರಗಳು.

೧೦.ಅರ್ಥಾಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಆರು ವಿಧಗಳು.

೧೧.ಎರಡು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ

     ಉಪಮಾಲಂಕಾರ..

೧೨.ಉಪಮೇಯ ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಅಭೇದವನ್ನು ಹೇಳಿ

     ವರ್ಣಿಸಿದಾಗ ಅದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ ಆಗುತ್ತದೆ.

೧೩. ಉಪಮೆಯವನ್ನು ಉಪಮಾನದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ಹೇಳುವುದು

       ಉಪಮಾಲಂಕಾರ ಆಗುತ್ತದೆ.

೧೪.ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಾವ ವಸ್ತುವನ್ನು ಕುರಿತು ವರ್ಣಿಸಲಾಗುವುದೋ

     ಅದನ್ನು ವರ್ಣ್ಯ  ಅಥವಾ ಉಪಮೇಯ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.

೧೫.ವಸ್ತುವನ್ನು ಆದರಿಸಿ ಅಥವಾ ಮಾನವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು

     ವರ್ಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ ಅವರ್ಣ್ಯ ಅಥವಾ ಉಪಮಾನ.

೧೬.ಉಪಮಾ ಎಂದರೆ ಹೋಲಿಕೆ ಎಂದರ್ಥ.

೧೭.ಯಾವ ಅಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯ ಉಪಮಾನಗಳೊಳಗೆ

      ಉಪಮಾ ( ಹೋಲಿಕೆ) ಇರುವುದೇ ಉಪಮಾಲಂಕಾರ.

೧೮.ಉಪಮೇಯ ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೇಳುವಾಗ

     ಬಳಸುವ ವಾಚಕ ಉಪಮಾವಾಚಕ.

೧೯.ಉಪಮೇಯಕ್ಕೂ ಉಪಮಾನಕ್ಕೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವ

     ಕ್ರಿಯಾಪದವೇ ಸಮಾನಧರ್ಮ.

೨೦.ಯಾವ ಅಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯ, ಉಪಮಾನ, ವಾಚಕಪದ,

     ಸಮಾನಧರ್ಮ ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಅಂಶಗಳು ಇರುವುದೋ ಅದೇ

     ಪೂರ್ಣೋಪಮಾಲಂಕಾರ.

೨೧.ಉಪಮಾಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ನಾಲ್ಕು ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ

     ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ಅಂಶ ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಅದು

     ಲುಪ್ತೋಪಮಾಲಂಕಾರ ಆಗುತ್ತದೆ.

೨೨.ಎರಡು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ( ಉಪಮೇಯ ಉಪಮಾನ) ವಾಕ್ಯಗಳು

     ಅರ್ಥ ಸಾದೃಷ್ಯದಿಂದ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಬಿಂಬ-ಪ್ರತಿಬಿಂಬ

     ಭಾವದಂತೆ ತೋರಿದರೆ ಅದು ದೃಷ್ಟಾಂತಾಲಂಕಾರ.

೨೩.ದೃಷ್ಟಾಂತಾಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಉಪಮೇಯ ಬಿಂಬ.

೨೪.ದೃಷ್ಟಾಂತಾಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ  ಉಪಮಾನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ.

೨೫.ಉಪಮೇಯವನ್ನು ಉಪಮಾನವನ್ನಗಿ ಸಂಭಾವಿಸಿ ಅಂದರೆ ಕಲ್ಪಿಸಿ

     ವರ್ಣಿಸಿದರೆ ಅದು ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷಾಲಂಕಾರ.

೨೬.ಒಂದು ವಿಶೇಷ ವಾಕ್ಯವನ್ನು (ಉಪಮೇಯ) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಕ್ಯದಿಂದ

     (ಉಪಮಾನ) ಸಮರ್ಥನೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು

     ಅರ್ಥಾಂತರನ್ಯಾಸಾಲಂಕಾರ ಎನ್ನುವರು.

೨೭.ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಒಂದೇ ಶಬ್ದ ಉಪಮೇಯ

     ಮತ್ತು ಉಪಮಾನಗಳಿಗೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅರ್ಥನೀಡುವಂತೆ

      ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರೆ ಅದು ಶ್ಲೇಷಾಲಂಕಾರ.

೨೮.ಮುಖ ಕಮಲ ಇದು ರೂಪಕ ಆಲಂಕಾರ.

೨೯."ಶಬ್ದ ಅಥವಾ ಪದಗಳ ಜೋಡಣೆಯ ಮೂಲಕ ಕಾವ್ಯ ಅಥವಾ

      ಮಾತಿನ ಸೌಂದರ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿದರೆ ಅದನ್ನು ಶಬ್ದಾಲಂಕಾರ ಎನ್ನುವರು.

೩೦. "ಅಚ್ಛೋದ ಸರೋವರವು ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಲಕ್ಷ್ಮೀಯು ತನ್ನ

      ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ನೋಡಲು ಮಾಡಿಟ್ಟ ರನ್ನಗನ್ನಡಿಯೋ ಎಂಬಂತೆ

      ಶೋಭಿಸಿತು."ಇದು ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷಾಲಂಕಾರ.

                

ಛಂದಸ್ಸು

ಬಿಟ್ಟ ಸ್ಥಳ ತುಂಬಿ

೧.   ಪದ್ಯರಚನಾ ನಿಯಮವನ್ನು ಛಂದಸ್ಸು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವುದು.

೨.   ಛಂದೋಂಬುಧಿ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಒಂದನೆಯ ನಾಗವರ್ಮ

      ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.

೩.   ಛಂದಸ್ಸ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಮೂರು ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

೪.   ಪದ್ಯದ ಪ್ರತಿ ಸಾಲಿನ ಒಂದು ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ಸ್ವರಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ

      ಒಂದೇ ಜಾತಿಯ ವ್ಯಂಜನವಿದ್ಡರೆ ಅದನ್ನು ಆದಿಪ್ರಾಸ ಎನ್ನುವರು.

೫.   ಪದ್ಯದ ಪ್ರತಿ ಪಾದದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಜಾತಿಯ ವ್ಯಂಜನವಿದ್ದರೆ

      ಅದನ್ನು ಅಂತ್ಯಪ್ರಾಸ ಎನ್ನುವರು.

೬.   ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪದ್ಯದ ಸಾಲಿನ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಸಾಕ್ಷರವು ಬಂದರೆ

      ಅದನ್ನು ಒಳಪ್ರಾಸ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯಪ್ರಾಸ ಎನ್ನುವರು.

೭.   ಪ್ರಾಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಸ್ವರವು ಹ್ರಸ್ವವಾಗಿದ್ದರೆ ಅದು ಸಿಂಹಪ್ರಾಸ.

೮.   ಪ್ರಾಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಸ್ವರವು ದೀರ್ಘವಾಗಿದ್ದರೆ ಅದು ಗಜಪ್ರಾಸ.

೯.   ಪ್ರಾಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದೆ ಅನುಸ್ವಾರವಿದ್ದರೆ  ಅದು ವೃಷಭಪ್ರಾಸ.

೧೦. ಪ್ರಾಸಾಕ್ಷರದ ಹಿಂದೆ ವಿಸರ್ಗವಿದ್ದರೆ ಅದು ಅಜಪ್ರಾಸ.

೧೧. ಬೇರೆಬೇರೆ ಜಾತಿಯ ಎರಡು ಮೂರು ವ್ಯಂಜನಗಳು 

      ಪ್ರಾಸಾಕ್ಷರಗಳಾಗಿದ್ದರೆ ಅದು ಶರಭಪ್ರಾಸ.

೧೨. ಒಂದೇ ಜಾತಿಯ ಎರಡು ವ್ಯಂಜನಗಳು ಪ್ರಾಸಾಕ್ಷರಗಳಾಗಿದ್ದರೆ

      ಅದು ಹಯಪ್ರಾಸ.

೧೩. ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಓದುವಾಗ ಉಸಿರು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ

       ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಯತಿ ಎನ್ನುವರು.

೧೪. ಗಣ ಎಂದರೆ ಗುಂಪು ಅಥವ ಸಮೂಹ.

೧೫. ಛಂದಸ್ಸಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ’ಗಣ’ ಎಂದರೆ ಪದ್ಯದ ಪ್ರತಿ ಸಾಲಿನಲ್ಲೂ

      ವಿಭಾಗಿಸಲ್ಪಡುವ ಮಾತ್ರೆ ಅಥವಾ ಅಕ್ಷರ ಅಥವಾ ಅಂಶಗಳು.

೧೬. ಮಾತ್ರೆಗಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಿಂದ ವಿಭಾಗಿಸಲ್ಪಡುವ ಗಣವನ್ನು

       ಮಾತ್ರಾಗಣ ಎನ್ನುವರು.

೧೭. ಅಕ್ಷರಗಳ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದೊಂದಿಗೆ ವಿಭಾಗಿಸಲ್ಪಡುವ ಗಣವನ್ನು

      ಅಕ್ಷರಗಣ ಎನ್ನುವರು.

೧೮. ಅಂಶಗಳ ಆಧಾರದಿಂದ ವಿಭಾಗಿಸಲ್ಪಡುವ ಗಣವನ್ನು ಅಂಶಗಣ

      ಎನ್ನುವರು.

೧೯. ಅಂಶಗಣದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ರುದ್ರ ಎಂಬ ಮೂರು ವಿಧದ

      ಗಣಗಳಿವೆ.

೨೦. ಒಂದು ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಉಚ್ಚರಿಸಲು ಬೇಕಾದ ಕಾಲವನ್ನು ಮಾತ್ರೆ

      ಎಂಬ ಮಾನದಿಂದ ಅಳೆಯಲಾಗುವುದು.

೨೧. ಮಾತ್ರೆಗಳ ಆಧಾರದಿಂದ ಗಣ ವಿಭಾಗ ಮಾಡಿದರೆ ಅದು

      ಮಾತ್ರಾಗಣ.

೨೨. ಪದ್ಯದ ಪ್ರತಿ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲ ಅಕ್ಷರಗಳ ಮಾತ್ರೆಗಳನ್ನು

      ನಿಶ್ಯೇಷ ಗಣಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು.

೨೩. ಒಂದು ಮಾತ್ರಾಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಕ್ಷರ ಲಘು.

೨೪. ಎರಡು ಅಥವಾ ಎರಡಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತ್ರಾಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವ

       ಅಕ್ಷರ ಗುರು.

೨೫. ಅನುಸ್ವಾರ ಅಥವಾ ವಿಸರ್ಗದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಕ್ಷರ ಗುರು.

೨೬. ಒತ್ತಕ್ಷರದ ಹಿಂದಿನ ಅಕ್ಷರ ಗುರು.

೨೭. ಕಂದ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೬೪ ಮಾತ್ರೆಗಳು.

೨೮. ೧ ಮತ್ತು ೩ನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ೪ ಮಾತ್ರೆಯ ಮೂರುಮೂರು

      ಗಣಗಳಿವೆ.

೨೯. ೨ ಮತ್ತು ೪ನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ೪ ಮಾತ್ರೆಯ ಐದೈದು ಗಣಗಳು

      ಇರುತ್ತದೆ.

೩೦. ನಾಲ್ಕು ಸಾಲಿನ ಪದ್ಯವನ್ನು ಕಂದಪದ್ಯ ಎನ್ನುವರು.

೩೧. ಕಂದಪದ್ಯ, ಷಟ್ಪದಿ ಮತ್ತು ರಗಳೆ ಛಂದಸ್ಸುಗಳು ಮಾತ್ರಾಗಣ

      ಆಧಾರಿತ ಛಂದಸ್ಸು.

೩೨. ಆರು ಪಾದಗಳ್ಳುಳ್ಳ ಪದ್ಯವನ್ನು ಷಟ್ಪದಿ ಎನ್ನುವರು.

೩೩. ಒಂದು, ಎರಡು, ನಾಲ್ಕು ಮತ್ತು ಐದನೆಯ ಪಾದಗಳ ಮಾತ್ರಾ

      ಸಂಖ್ಯೆ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ.

೩೪. ಮೂರು ಮತ್ತು ಆರನೆಯ ಪಾದಗಳು ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ.

೩೫. ಷಟ್ಪದಿಯಲ್ಲಿ ಆರು ವಿಧಗಳು

೩೬. ಭಾಮಿನು ಷಟ್ಪದಿಯಲ್ಲಿ ೧೦೨ ಮಾತ್ರೆಗಳಿವೆ.

೩೭. ೧,೨,೪ ಮತ್ತು ೫ನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ೩-೪ ಮಾತ್ರೆಗಳ ಎರಡೆರಡು

      ಗಣಗಳಿವೆ.

೩೮. ೩ ಮತ್ತು ೬ನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ೩-೪ ಮಾತ್ರೆಯ ಮೂರುಮೂರು ಗಣ

       ಮತ್ತು ಒಂದು ಗುರು ಇರುತ್ತದೆ.

೩೯. ವಾರ್ಧಕ ಷಟ್ಪದಿಯಲ್ಲಿ ೧೪೪ ಮಾತ್ರೆಗಳಿರುತ್ತವೆ.

೪೦. ೧, ೨, ೪,ಮತ್ತು೫ನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಐದು ಮಾತ್ರೆಗಳ ನಾಲ್ಕುನಾಲ್ಕು

      ಗಣಗಳು ಮತ್ತು ಒಂದು ಗುರು ಇರುತ್ತದೆ.

೪೧. ೩ ಮತ್ತು ೬ನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಐದು ಮಾತ್ರೆಗಳ ಆರಾರು ಗಣಗಳಿವೆ.

೪೨. ಅಕ್ಷರಗಣಗಳ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪದ್ಯವನ್ನು

      ವೃತ್ತಗಳು ಎನ್ನುವರು.

೪೩. ಅಕ್ಷರಗಣದ ಸೂತ್ರವಾಕ್ಯ ’ಯಮಾತಾರಾಜಭಾನಸಲಗಂ’.

೪೩. ಗುರು ಲಘು ಮೂರಿರೆ ಮ- ನ ಗಣ.

೪೪. ಗುರು ಲಘು ಮೊದಲಲಿ ಬರಲು ಭ - ಯ ಗಣ

೪೫. ಗುರು ಲಘು ನಡುವಿರೆ ಜ - ರ ಗಣ

೪೬. ಗುರು ಲಘು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬರಲು  ಸ - ತ ಗಣ

೪೭. ಖ್ಯಾತ ಕರ್ಣಾಟಕ ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಆರು ವಿಧಗಳು.

೪೮. ’ನ ಜ ಭ ಜ ಜ ಜ ರ’ ಗಣ ವಿನ್ಯಾಸ ಬರುವ ಖ್ಯಾತ ಕರ್ಣಾಟಕ

      ವೃತ್ತ ಚಂಪಕಮಾಲಾವೃತ್ತ.

೪೯. ಚಂಪಕಮಾಲಾವೃತ್ತದಲ್ಲಿ  ೨೧ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

೫೦. ಚಂಪಕಮಾಲಾವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ೭ ಗಣಗಳಿವೆ.

೫೧. ’ಭ ರ ನ ಭ ಭ ರ’ ಗಣ ವಿನ್ಯಾಸ ಬರುವ ಖ್ಯಾತ ಕರ್ಣಾಟಕ

       ವೃತ್ತ ಉತ್ಪಲಮಾಲಾವೃತ್ತ.

೫೨. ಉತ್ಪಲಮಾಲಾವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ೨೦ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

೫೩. ಉತ್ಪಲಮಾಲಾವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ೬ ಗಣಗಳು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಗಘು ಗುರು ಇದೆ.

೫೪. ’ ಸ ಭ ರ ನ ಮ ಯ ’ ಗಣ ವಿನ್ಯಾಸ ಬರುವ ಖ್ಯಾತಕರ್ಣಾಟಕ ವೃತ್ತ

      ಮತ್ತೇಭ ವಿಕ್ರೀಡಿತವೃತ್ತ.

೫೫. ಮತ್ತೇಭ ವಿಕ್ರೀಡಿತವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ೨೦ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

೫೬. ’ ಮ ಸ ಜ ಸ ತ ತ ’ ಗಣ ವಿನ್ಯಾಸ ಬರುವ ಖ್ಯಾತಕರ್ಣಾಟಕ ವೃತ್ತ

      ಶಾರ್ದೂಲ ವಿಕ್ರೀಡಿತವೃತ್ತ.

೫೭. ಶಾರ್ದೂಲ ವಿಕ್ರೀಡಿತವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ೧೯ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

೫೮. ’ ಮ ರ ಭ ನ ಯ ಯ ಯ ’ ಗಣ ವಿನ್ಯಾಸ ಬರುವ ಖ್ಯಾತಕರ್ಣಾಟಕ

      ವೃತ್ತ ಸ್ರಗ್ಧರಾವೃತ್ತ

೫೯. ಸ್ರಗ್ಧರಾವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ೨೧ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

೬೦. ’ ಸ ತ ತ ನ ಸ ರ ರ ’ ಗಣ ವಿನ್ಯಾಸ ಬರುವ ಖ್ಯಾತಕರ್ಣಾಟಕವೃತ್ತ

      ಮಹಾಸ್ರಗ್ಧರಾವೃತ್ತ.

೬೧. ಮಹಾಸ್ರಗ್ಧರಾವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ೨೨ ಅಕ್ಷರಗಳಿವೆ.

೬೨. ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಸಾಲುಗಳು.

೬೩. ಗುರುವೊಂದಾದಿಯೊಳು ಉತ್ಪಲಂ

೬೪. ಮೊದಲು ಮೂರು ಗುರು ಬಂದರೆ ಶಾರ್ದೂಲ.

೬೫. ಗುರು ನಾಲ್ಕು ಆದರೆ ಸ್ರಗ್ಧಾರಾವೃತ್ತ.

೬೬. ಲಘು ದ್ವಂದ್ವಂ ಗುರು ದ್ವಂದ್ವಂ ಆದರೆ ಮತ್ತೇಭವಿಕ್ರೀಡಿತವೃತ್ತ.

೬೭. ಲಘು ಎರಡು ಗುರು ಮೂರಾದರೆ ಅದು ಮಹಾಸ್ರಗ್ಧರಾವೃತ್ತ.

೬೮, ಲಘು ನಾಲ್ಕಾದರೆ ಚಂಪಕಮಾಲಾವೃತ್ತ.

೬೯. ’ರಗಳೆ’ ಎಂಬುದು ’ರಘಟಾ’ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದದ ತದ್ಭವರೂಪ.

೭೦. ರಗಳೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ವಿಧಗಳು.

ಉಳಿದ ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ಮುಂದಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯೋಣ.